Bodhgaya

Maandag 13 november 2006

Het saffraan van de hindoes is rood geworden. Boeddharood.

Ik zit weer tussen de boeddhisten, in Bodhgaya, voor boeddhisten misschien wel de belangrijkste plaats ter wereld - buiten het eigen hart dan. Want hier in Bodhgaya is het boeddhisme geboren. Het was hier dat prins Siddharta Gautama -na een zoektocht van zes jaar vol meditatie en zelfkastijding- onder een boom ging zitten met de bedoeling niet meer op te staan vòòrdat hij De Waarheid had ontdekt. Na drie dagen was het zover. Hij bereikte een staat van bewustzijn die 'verlichting' wordt genoemd en daarom duidt men hem sindsdien aan als Boeddha, 'de verlichte' of 'de ontwaakte'. Het betekende de start van één van de grote religies van de wereld. 

Mahabodhi-tempel

 

Dat alles gebeurde zo'n 2500 jaar geleden. Tegenwoordig is Bodhgaya een pelgrimsplaats waar boeddhisten uit de hele wereld naartoe komen om te mediteren of te studeren. De Dalai Lama brengt er meestal de winters door. Er zijn kloosters uit Japan, Bhutan, Birma, China, Tibet, Indonesië, Thailand, Viëtnam en Nepal gevestigd. Middelpunt van alle aandacht is de Mahabodhi-tempel, een pyramide-achtig bouwwerk van grijze baksteen, omringd door talloze kleine tempeltjes en een paar ommegangen zodat de monnikken (en toeristen) om het gebouw heen kunnen cirkelen. Aan de westzijde staat de boom waar het allemaal begonnen is: de bodhi-boom, een vijgesoort met hartvormige bladeren. Ze zeggen dat de huidige boom nog een loot is van de oorspronkelijke boom waar Boeddha onder heeft gezeten.

 

Dé boom

 

Het is een fascinerende plek. Zoveel lawaai als hindoes maken, òòk in hun tempels, zo rustig zijn boeddhisten. Ze lopen geconcentreerd voorbij, zitten te mediteren of doen prostrations (weet het Nederlandse woord niet), dat wil zeggen dat ze zich uitstrekken op de grond, opstaan, drie passen verder lopen, zich weer uitstrekken etcetera, en zo de hele tempel rond. En nog een keer. En nog een keer. De afgelopen twee dagen ben ik een paar keer wezen kijken, maar het mooiste moment was toch 's avonds, toen overal de feestverlichting brandde en het monotone geprevel van een hoge lama zachtjes over het complex zweefde terwijl blote voeten onzichtbaar rondschuifelden. Het voelt als een hele serene plek - vanwege de mensen natuurlijk. Zoals Robert Pirsig heeft geschreven: De enige Zen die je op de top van de berg tegenkomt, is de Zen die je zelf hebt meegenomen. Hier bij de Mahabodhi-tempel hebben veel mensen hun rust meegenomen, en dat is wat je voelt.
  Maar buiten...
  ...daar, buiten, voor de poort van de tempel, daar vind je de bedelaars, de verschrompelde oude vrouwtjes, de jongens met weggeteerde benen die op platte eeltige knieschijven over de stenen schuiven. Het contrast is moeilijk te bevatten. Ja, het lijkt bijna een farce, een toneelstuk, alsof je in een soort themapark terecht bent gekomen, Buddha World, waar je het leven van Boeddha in één dagdeel naspeelt. Vanuit je prinsheerlijke leventje in het westen word je ingevlogen, je stapt de straat op en kijkt geschokt naar de ouden, de zieken en de stervenden om je heen, zoveel lijden heb je nog nooit gezien, vervolgens kom je een monnik tegen met een vredige uitdrukking op z'n gezicht, ongelooflijk! je wilt zijn geheim weten en volgt hem, hij gaat rechtsaf een poort door en loopt naar een tempel, ondertussen zijn er steeds meer monniken verschenen en samen met hen cirkel je een tijdje om de tempel heen, maar er gebeurt niets en je wordt het zat en gaat in je eentje onder de bodhi-boom zitten. En dan... Nirwana! 

Aldus het leven van Boeddha, even op z'n videoclips. Hier en daar heb ik wat episodes weggelaten, anders duurt het allemaal véél te lang. Bijvoorbeeld het verhaal over Sujata, het melkmeisje dat de prins rijst met melk te eten gaf toen hij na zes jaar gefrustreerd z'n grot in de bergen verliet - het kikkerde hem dusdanig op dat hij dacht, vooruit, nog één poging dan, hij stak de rivier over naar Bodhgaya en ging daar onder de boom zitten. De rest weten we. Het verhaal over Sujata hoorde ik gisteren, van Anup en Devendra. Over mijn avonturen met hen volgende keer.