Sandakan

15 - 17 oktober 2016

Ja, we hebben het vliegtuig gehaald. ’s Avonds waren we in Sandakan en konden dutyfree proosten op de goede afloop.

Sandakan ligt helemaal in het oosten van Borneo en veel verder dan dit wordt het niet op deze wereld. Eigenlijk is het een springplank naar Sepilok, een plaatsje in het oerwoud twintig kilometer verderop waar je reservaten voor apen en beren kunt bezoeken, en speciale overnachtingsplekken voor zwetende homo sapiens met petjes op. Maar wij blijven eerst twee nachtjes in Sandakan omdat ons hotel daar een zwembad heeft met een glijbaan, wat zeg ik, twéé glijbanen zelfs. Joepie! 

Het noemt zichzelf resort en is de sjiekste tent waar we gezeten hebben, met meer personeel dan gasten en keurig nette kamers, maar nog steeds betalen we slechts veertig euro per nacht. Overigens is Maleisië qua accommodatie zeker niet het goedkoopste land van Azië. Iets voor vijf of tien euro per nacht, zoals in India, kun je vergeten, daar krijg je hooguit een bed in een slaapzaal voor. Twintig euro is al heel goedkoop, wij zitten over het algemeen tussen €25 en € 40 per nacht. Maar dan hebben we meestal wel een zwembad, en in een enkel mazzelgevalletje zelfs twee glijbanen. Dus.

Los van het zwembad wilden we in Sandakan ook een bezoek brengen aan het Memorial Park. Dit bevindt zich op de plek waar in de Tweede Wereldoorlog een krijgsgevangenkamp was gevestigd. Borneo was destijds, net zoals Maleisië en Indonesie en eigenlijk half Azië, bezet door de Japanners. In Sandakan werden zo’n 2500 Australische en Engelse krijgsgevangenen aan het werk gezet om een vliegveld aan te leggen. Toen het einde van de oorlog naderde, en het vliegveld werd platgebombardeerd,  vluchtten de Japanners naar de andere kant van Borneo en dwongen de gevangenen om hun spullen te dragen, honderden kilometers dwars door de jungle. Death marches wordt dit genoemd, en terecht: van de 2500 man zouden uiteindelijk slechts zes het overleven – zes Australiërs, allemaal gevlucht. Weer zo’n triest petite histoire uit die grote oorlog.

Terzijde. In Singapore hebben we een ander krijgsgevangenkamp bezocht, Changi Prison. De Tweede Wereldoorlog in Azië begon op 6 december 1941, de dag waarop de Japanners Pearl Harbour bombardeerden en tegelijkertijd van alles en nog wat binnenvielen, onder andere Maleisië. Singapore stond op dat moment bekend als een ‘onneembare vesting’: het werd beschermd door gigantische kanonnen. Helaas waren die kanonnen alleen op zee gericht, drie kanten op, en bleef de vierde kant, de achterkant richting Maleisië, onbeschermd. Dus toen de Japanners in een week of wat heel Maleisië oprolden was het vervolgens ook snel gebeurd met Singapore, precies zoals West Europa in no time door Hitler werd overlopen doordat deze de ‘onneembare’ Maginotlinie gewoon negeerde. De Engelse soldaten werden geïnterneerd in Changi, van waaruit een deel later naar Sandakan werd overgebracht; anderen zouden per trein naar Thailand worden vervoerd, om daar te werken aan de beruchte Birmaspoorlijn. Bij die Birmaspoorlijn –the bridge over the River Kwai, zeg maar– hopen we later deze reis ook nog een kijkje te kunnen nemen. Ja, we hebben een neus voor mooie plekjes, wij.

Het Memorial Park is, tja, een memorial en een park. Een stukje oerwoud (er wordt gewaarschuwd voor cobra’s) met een mooie vijver en een klein paviljoen waarin de gruwelijke geschiedenis wordt toegelicht, het geheel doorsneden door houten paden waarop menige Maleisiër –bij een temperatuur boven de dertig graden– aan het hardlopen is. Om het park heen liggen woonwijken, op de plek waar vroeger de barakken stonden. Het leven gaat nou eenmaal door. Wat moet het anders?

----------------------------------------------------------------

De naam 'Sandakan' kwam me al de heel tijd al vaag bekend voor en ineens herinnerde ik mij een televisieserie van vroeger (jaren zeventig, opa spreekt) over een of andere woeste struikrover met een hoofddoek om die voortdurend uit de bosjes tevoorschijn sprong. Gelukkig heeft de jungle van tegenwoordig wifi; zo kon ik opzoeken dat deze verschijning Sandokan heette, 'de tijger van Maleisië' die streed tegen de Britse onderdrukkers. Geheel verzonnen trouwens.